Nenad Stefanović, dipl. inž. poljoprivrede: Šta se dešava u košnici tokom zimskih dana?

Prava zima sa niskim temperaturama je vrlo kritičan period u životu svake pčelinje zajednice. Kako ova sićušna bića prežive zimske uslove? Da li je to neko čudo prirode? Odgovore potražite u ovom tekstu inženjera Stefanovića

Klube

Klube se na obodu raspoređuju zatvorenom i toplotno izolovanom. Gustina pčela nije jednaka, gušća je na rubnom dijelu ali sa malenim razmakom u kojem je zarobljen vazduh kao odličan izolator. Unutar klubeta odvija se život sve do proljeća. U njegovom središtu je prava ljetnja klima sa velikom vlažnošću i temperaturama od 33,3 do 43,4 °C. Ova temperatura je stabilna ma koliko se spoljašnja mijenjala jer je to uslov za razvoj i opstanak legla. Kada temperatura okoline dostigne od 6 do 8 °C, sve pčele zajednice formiraju kompaktno klube. To je istovremeno i raspon temperatura u kojem je potrošnja hrane najmanja. Daljim opadanjem spoljne temperature potrošnja ne raste onom brzinom koja bi se očekivala. Ako pčele ne njeguju leglo, temperatura u središtu klubeta se kreće oko 21 °C, dok se na površini omotača može izmjeriti vrijednost od 6,1 do 7,8 °C.

Sa daljim padom temperature klube se skuplja, debljina omotača se povećava a pčele zbijaju. Temperature zavise i od toga da li u klubetu ima legla ili ne. Ukoliko ga u središtu nema, temperatura u centru ne smije da padne ispod 14 °C, dok je tada na obodu svega 6,6 °C; sa leglom ne smije da bude niža od 33 °C u centru i 14 °C na periferiji. 

Med pomaže održavanju toplotne stabilnosti

Značajna uloga u održanju toplotne stabilnosti je i samog meda koji se nalazi u vijencima iznad prostora gdje se formira klube. Poznato je da je med materija sa vrlo velikom toplotnom tromošću, da se dugo i sporo zagrijava, a da se isto tako i hladi. Med koji se dekristališe zahtijeva dosta vremena da poprimi toplotu i da se ponovo vrati u tečno stanje, ali zato dugo ostaje vruć. Isto se dešava i sa medom u ćelijama koje su iznad klubeta.

Pčele su čudo prirode

Gubitak toplote pčele takođe sprječavaju stvaranjem vazdušne izolacije u ćelijama. Od svih pčela u klubetu, više od polovine njih posjeduju prazne ćelije saća, zatvarajući ih tijelima kako bi stvorile prostor u kome je zarobljen vazduh. On ne može da se kreće i zato je dobar toplotni izolator, kao tanki sloj vazduha između dvostrukih stakala na prozoru udaljeno samo nešto više od dva Izolaciju čini i mnoštvo dlačica koje se nalaze na grudima pčele između kojih je takođe vazduh. Pčele se u klubetu stalno komešaju, jedno vrijeme provode u spoljašnjem sloju, a zatim se probijaju do unutrašnjosti da se ogriju. Naravno, one ne ostaju dugo u centralnom dijelu jer je tu toplo, ali istovremeno i vrlo vlažno i zagušljivo usljed ugljen dioksida. Kao neophodan uslov za razvoj legla potrebna je i vlaga i to najmanje 60 % vlažnosti. Tako se one stalno premještaju između svježeg i hladnog dijela i toplog i zagušljivog. Što je temperatura okoline niža, komešanje je veće pošto pčele ne mogu dugo da ostanu u spoljašnjem sloju.