Austrijski doc. dr. Robert Brodschneider: ISHRANA PČELA I GUBICI PČELINJIH ZAJEDNICA

Pitanje koje se postavlja danas sve češće, jeste šta je najbolje hranivo za ishranu pčela, tj koji su to ugljeni hidrati koji bi na najbolji način nadoknadili potrošenu energiju kod pčele?

Govoreći o ishrani pčela, dr Brodschneider posebno akcentira izvore hranidbenih resursa koje pčele sakupljaju u prirodi, a to su nektar kao glavno energetsko gorivo za različite funkcije koje tokom života obavljaju pčele, a koji se može razlikovati po svojoj koncentraciji, volumenu, zapremini i odnosu šećera koje sadrži, i polen kao osnovni izvor proteina i masti koji su osnovne gradivne materije za izgradnju legla i indirektno „snagu“ pčelinje zajednice.

Energetski ringišpil

Veliku važnost za ishranu pčela predstavlja i stanište u kome pčela obitava i sakuplja hranu kao i fenološka karta koja se odnosi na vrijeme cvjetanja pojedinih biljaka koje služe kao izvori hrane u određenom području i godišnjem dobu.

Jedno od istraživanja koje je profesor Brodschneider predstavio, a koje je provedeno na univerzitetu u Gracu, odnosi se na utrošak energije tokom jednog bazičnog leta pčele, kao i vrijeme koje je potrebno da pčela nadoknadi potrošenu energiju. Izvršen je eksperiment na tzv. “energetskom ringišpilu“ na koji su pričvrstili pčelu i prisilili je na maksimalan let, tako da su ustanovili koje su letne krakteristike i energetske potrebe pčele. Tokom ovog praktičnog eksperimenta ustanovljeno je tačno koliko šećera izraženo u energiji je potrebno za tačno određenu dužinu leta.

Na osnovu tog proračuna dobijena je energetska vrijednost čija snaga je dovoljna da se pokrene jedna LED sijalica, a koja iznosi oko 30 milivata. Ukoliko bismo uporedili energiju koju potroši jedan insekt težak 75 miligrama sa čovjekom teškim 75 kilograma dobili bi smo energetsku vrijednost od 30 kilovata, što je dovoljno energije za pokretanje motora jednog automobila.

Pitanje koje se postavlja danas sve češće, jeste šta je najbolje hranivo za ishranu pčela, tj koji su to ugljeni hidrati koji bi na najbolji način nadoknadili potrošenu energiju kod pčele?

Odnos vode i šećera u nektaru je oko 65 %vode i 35 % šećera dok je u medu taj odnos oko 20% vode i 80 % šećera što znači da pčela mora redukovati značajnu količinu vode. Upravo je odnos vode i šećera, zajedno sa vrstom šećera i prisustvom hidroksimetilfurfurala (dalje u tekstu HMF) ono što su osnovni kriterijummi za izbor najboljeg “vještačkog“ hraniva za pčele kada je riječ o izvoru ugljenih hidrata.

Uticaj HMF-a

Takođe, kao kriterijumi kvaliteta dodatih hraniva uzimaju se i sklonost šećera ka kristalizaciji, pH vrijednost smjese šećera i vode, koliko je hranivo privlačno pčelama, da li je hranivo mikrobiološki ispravno ili sadrži kvasce i neželjene mikroorganizme, da li je biljka koja je izvor hranljivih materija (šećerna repa, šećerna trska, kukuruz) genetski modifikovana kao i cijena samog hraniva.

Kada je riječ o vrstama šećera koji su najbolji za ishranu pčela eksperimenti su pokazali da različiti izvori šećera (saharoza, med, visokofruktozni kukuruzni sirup) utiču kako na dužinu života pčele tako i na genetsku predispoziciju podmlatka, od čega zavisi da li će pčele biti manje ili više vitalne.

Još jedan od eksperimenata čije rezultate je profesor Brodschneider predstvio na banjalučkom simpozijumu prikazuje povezanost koncentracije i štetnog uticaja HMF-a u šećernim sirupima. U laboratorijskim uslovim, eksperimentalno, a hranili su odrasle pčele sirupima sa različitim procentima HMF-a koji su sami dodavali i ustanovili su da je koncentracija od 150 mg/kg HMF-a (maksimalna dozvoljena količina je za med 40 mg/kg) dovela do stope smrtnosti od 58 %.

Takođe, ustanovljeno je da ukoliko se sirupi skladište u neadekvatnim uslovima, naročito pri visokim temperaturama koncentracija HMF-a značajno raste (tokom eksperimenta koncentracija HMF-a pri temperaturi od 40 °C za dvadeset dana porasla je sa 30 mg/kg na 70 mg/kg HMF-a).

Eksperiment je uključivao i istraživanje štetnog uticaja HMF-a na larve pčela. Larve su uzgajane u laboratorijskim uslovima, u posebno dizajniranim ćelijama “saća“, simulirajući koliko je moguće stanje u košnici, hraneći ih sirupom sa istom količinom HMF-a kao u prethodnom dijelu eksperimenta, i zaključili su da je smrtnost larvi i odraslih pčela na istom nivou, s tim da postoji razlika u štetnosti HMF-a na larve ukoliko se uzme u obzir da larve kada su u fazi poklopljenog legla ne konzumiraju hranu.

U ovom slučaju larvama je ovaj sirup bio dostupan sedam dana, a odraslim pčelama dvadeset dva dana, što znači da je ista količina HMF-a mnogo štetnija za larve nego za odrasle pčele. Tokom eksperimenta izračunato je da količina HMF-a koja je letalnaza 50% larvi u eksperimentu iznosi 428 mg/kg HMF-a u sirupu.sirupa.

Kada je riječ o polenu kao osnovnom izvoru proteina eksperimenti su pokazali da su se pčele koje su dobijale proteine (iz polena) sa odsustvom neke od esencijalnih aminokiselina slabije razvijale. (bhpčelar)